Tekst: Martin de Vries
De voordelen van uitkomst in de stal worden steeds meer onderkend. Met de gepatenteerde NestBorn-techniek worden voorgebroede eieren op een strooiselbed in de stal gelegd. Het broedproces wordt nauwkeurig opgevolgd en bijgestuurd op basis van ‘real-time’-metingen en communicatie door unieke meetapparatuur, gekoppeld aan NestBorn-software. De kuikens kennen vervolgens een goede start. Ze hebben direct toegang tot water, voer en licht. Ze laten een afname van pootproblemen door enterococcen zien en tonen minder stress omdat de eieren rustig uitkomen. Het zijn de voordelen die de gebruikers aanstippen. “Het antibioticagebruik is sindsdien drastisch gedaald. Het NestBorn-concept levert ons robuustere kippen op.”
Meer dan honderd miljoen eieren zijn in 2020 volgens het NestBorn principe gelegd. Dit is inclusief integraties in het buitenland die met concept werken. Per week leggen de machines van Van Hulst, Heijmer Van Hulst, Belgabroed en Vervaeke 1 tot 1,2 miljoen broedeieren in pluimveestallen in Nederland, België en Duitsland. Voor vleeskuikenhouders zitten er geen extra kosten of investeringen vast aan dit concept. Die betaalt de normale eendagskuiken prijs voor het aantal kuikens dat op zeven dagen in de stal zit. De broederij neemt de selectie en uitval in de eerste week voor zijn rekening. De vleeskuikenhouder moet zijn stal wel eerder ingestrooid hebben. Hier staat tegenover dat kuikens een dag eerder op gewicht zijn en eventueel eerder geslacht kunnen worden.
Jeroen en Tom van ’t Erve uit het Overijsselse Balkbrug zijn NestBorn-gebruikers van het eerste uur. Zij zijn in 2018 met het concept gestart, nadat zij een oplossing zochten voor de matige kuikenkwaliteit waar ze mee worstelden. Aan verschillende knoppen is gedraaid, maar de grootste voordelen ervaren zij met uitkomst in de stal. Het medicijngebruik is sinds de introductie van NestBorn drastisch naar beneden gedaan. “In overleg met onder andere onze dierenarts zijn we ingestapt met zestigduizend kuikens, om te proberen. Na één ronde zijn we opgeschaald naar 175.000 en tot de dag van vandaag draaien we volledig op NestBorn”, legt Jeroen van ’t Erve uit.
In tegenstelling tot een reguliere situatie waarin de kuikens vanaf de broederij naar de stallen worden getransporteerd, zien de broers Van ’t Erve dat de kuikens na uitkomst niet meteen naar de drinkbakken vliegen. “Op dag negentien en twintig is gemiddeld tachtig procent van de broedeieren uitgekomen. De kuiken hebben eerst behoefte aan voer constateren wij.” Als de eieren op dag negentien om negen uur komen, dan zijn de broers drie uren eerder al begonnen met het instrooien. “Het voer bieden we zo vers mogelijk aan. Op dag twintig komt het drinkwater beschikbaar. Vaak zie je dat een dag later de behoefte aan water komt, maar het is allemaal veel minder geforceerd.”
De NestBorn-machine, waar er internationaal inmiddels zo’n vijftien van draaien, komt tegelijk met de broedeieren met de vrachtwagen op het pluimveebedrijf. “We hebben misschien wel wat meer houtkrullen nodig omdat we de bedden moeten maken waar de eieren op komen te liggen, maar dit is verwaarloosbaar. Omdat er voor ons als pluimveehouder geen investeringen mee gemoeid zijn, is de drempel om er mee te beginnen zeer laag. ,” Op dit moment worden er broedeieren van ROSS 308 bij de maatschap uit Balkbrug in de stal gelegd, maar ook met andere types hebben ze dezelfde ervaringen. “Er heerst rust in de stal. Er is veel minder stress omdat het transport met de kuikens er tussenuit is gehaald. Geen gesleep met dieren, dat is een grote plus voor het welzijn. Daar ben ik wel van overtuigd”, stipt Jeroen van ’t Erve aan.
Het systeem met de loggers werkt voor de vleeskuikenhouders ook perfect. Door het gebruik van een realtime eischaal monitoring systeem kan er door de boer en de broederij waar nodig bijgestuurd worden. “Dat was voor ons één van de voornaamste redenen geweest om op NestBorn over te stappen. Voor vijf stallen kunnen we in één oogopslag zien of alle randvoorwaarden zijn geborgd. Vooral de eerste 24 uren zijn cruciaal. We willen de eieren stabiel op een temperatuur van 96 of 97 graden Fahrenheit houden.”
Dankzij de uitkomst in de stal zijn de broers fors terug gegaan in het medicijngebruik. Tom van ’t Erve schat in dat zij rond de vijftig procent reductie zit, die broederij Van Hulst gemiddeld bij de NestBorn-gebruikers ziet. Uit de proeven met het concept blijkt ook dat voederconversie twee tot vier punten daalt. “Over voederconversie in onze situatie durf ik niets te zeggen, maar het feit dat we minder afkeur hebben levert een besparing op. Ook zien we veel minder problemen als de kuikens zijn ingeënt. De reacties lijken een stuk minder heftig.” Van extra stookkosten is geen sprake. “We stoken misschien wel drie dagen extra omdat we de eieren in de stal laten uitkomen, maar omdat we in de eerste week ook weer wat sneller kunnen zakken, stook je weer minder dan regulier.”
Met de doorontwikkeling van de schouwmachine is ook het aantal liggenblijvers nog verder naar beneden gebracht. “Liggenblijvers is handwerk, dus dat is een besparing op arbeid.” Volgens Jeroen van ’t Erve komt in hun situatie 1 tot 1,2 procent van de eieren niet uit. “Zo dichtbij honderd procent uitkomst zie je nergens anders”, is zijn overtuiging. De legmachine van NestBorn is inmiddels ook zo doorontwikkeld dat de broedeieren in rijen van twee naast elkaar worden gelegd, zodat er een uniformere temperatuur van de eieren is en de kuikens gemakkelijk van het bed af kunnen. Ook maken de verschillen in hoogte van het bed niet uit voor het leggen van de eieren, doordat het legsysteem ‘meeveert’. De NestBorn machine kan nu tot zestigduizend eieren per uur leggen, waar slechts twee personen bij nodig zijn. “Dat zijn allemaal positieve ontwikkelingen.”
Vleeskuikenhouder Tjeerd Jukema uit het Friese Wijnaldum ervaart dezelfde voordelen als zijn collega’s uit Balkbrug. “We werken nu in twee stallen met 24.000 vleeskuikens volgens het NSK-concept. Via Agrifirm konden we in 2018 het NestBorn-principe proberen. Dat voldeed enorm goed. We hebben het uiteindelijk twee-en-een-half jaar gehad. Het medicijngebruik is in die tijd enorm gedaald. Ik denk dat we maar bij één koppel antibiotica hoefden te gebruiken.” Jukema stelt dat er met het oog op enterococcen een groot voordeel zit in het feit dat de temperatuur in de eerste week sneller afgebouwd kan worden omdat je sterkere kuikens in de stal hebt.. Ook hebben de kippen minder stress. “Dat scheelt enorm.”
Dankzij de loggers kan Jukema zelfs bij de keukentafel schakelen, mocht dat nodig zijn. “Als de eitemperatuur voor uitkomst boven de 101 graden Fahrenheit komt, dan brengen we die weer naar beneden.” Omdat in plaats van kuikens, broedeieren in de stal komen, verandert de werkweek wel. Jukema begint eerder met het instrooien van de stal en het beschikbaar maken van voer en drinkwater. De extra inspanning weegt ruimschoots op tegen de gezondheidsvoordelen die uitkomst in de stal opleveren. “De kuikens zijn gewoon veel robuuster.”
Omdat Jukema voor een concept is overgestapt op traaggroeiende Hubbard 757-vleeskuikens, kon hij vier rondes niet met NestBorn werken. “Toen ik de geruchten hoorde dat NestBorn in het concept mogelijk werd toegestaan, ben ik er meteen op gedoken. Het is ook een gevoelskwestie. Wij wilden dit graag en hebben er tot dusver goede resultaten mee gehad. We moeten natuurlijk nog zien hoe dit met een traaggroeiend ras uitpakt. Daar kan ik echt nog niets over zeggen. Twee-en-een-half jaar geleden hadden we nog een relatief antibioticagebruik en afkeur.
Met NestBorn hebben we een flinke stap vooruit gezet als het gaat om dierenwelzijn. Ik heb goede verwachtingen dat we nu de voordelen weer gaan ervaren en door kunnen zetten. We zien minder gevlieg en de kuikens eten goed. Of dit ook positief uitpakt met het oog op voederconversie moeten we afwachten. En omdat NestBorn geen investering of aanpassing aan de stal vereist, konden we gelijk weer met NestBorn beginnen.”
Naast de resultaten werkt uitkomst in de stal ook voor de buitenwereld positief, merkt Jukema op. “Misschien wordt het wel de standaard. Wij laten in ieder geval vol trots zien dat we dankzij NestBorn een robuust kuiken en rust in de stal hebben.”
